Đảo quốc sư tử sẽ chuyển mình thế nào khi không còn Lý Quang Diệu?

Từ một đảo quốc đánh cá biến thành mảnh đất trù phú bậc nhất thế giới, từ một đất nước bị trục xuất trở thành một quốc gia cư dân khắp hành tinh phải khao khát - Singapore có quá nhiều lý do để thương tiếc ông Lý Quang Diệu. Không có ông, rồi Đảo quốc này sẽ đi về đâu?

Thế hệ những người lớn tuổi ở Singapore sẽ khó có thể quên những ngày vất vưởng, đói nghèo, xung đột của thời thuộc địa Anh, của ngày sáp nhập vào Liên bang Malaysia rồi bị trục xuất không thương tiếc. Ông Lý Quang Diệu đã thay đổi tất cả bằng những chính sách quyết đoán, bằng tầm nhìn xa trông rộng hiếm thấy, bằng lòng nhiệt huyết tột cùng để đưa Singapore trở thành một hình mẫu thành công cả Á lẫn Âu đều phải học tập, nghiên cứu.

Đất hẹp, dân ít, không tài nguyên, vậy mà dưới sự lãnh đạo của ông Lý Quang Diệu và đảng Hành động nhân dân (PAP), Singapore trở thành một trung tâm tài chính và dịch vụ hậu cần của cả thế giới. Người dân ở đây còn kiếm bộn tiền từ ngành lọc dầu, đóng tàu và công nghệ sinh học.

Từ một làng chài đánh cá, ông Lý đã biến Singapore thành một trong những cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới

Ngay cả khi đã từ chức thủ tướng mà ông đã giữ suốt 31 năm rồi lui về trở thành Bộ trưởng cao cấp và Bộ trưởng cố vấn thêm 21 năm, dấu ấn tư tưởng của ông vẫn đậm nét trong bộ máy lãnh đạo Singapore, trong từng bước đi của Đảo quốc sư tử.

Ngay từ những ngày đầu tiên, Singapore đã quan tâm đến mọi nhu cầu xã hội của người dân, từ nhà cửa đến chăm sóc sức khỏe, từ giáo dục đến môi trường và đáp lại, suốt 5 thập niên qua, nhìn chung người dân Singapore hoàn toàn phục tùng các chính sách của nhà lãnh đạo lão luyện, để cho ông toàn quyền “chăm sóc” họ theo cách của ông.

Dù vấp phải một vài sự chống đối vì chính sách lãnh đạo với các chiến lược, tư tưởng đanh thép và hạn chế quyền dân sự nhưng với tính cách rất mạnh mẽ và cơ sở chính trị vững chắc (đảng PAP nắm ghế gần như là tuyệt đối tại quốc hội qua các kỳ bầu cử và thời điểm ông Lý nắm quyền tỉ lệ ủng hộ PAP cực kỳ cao), ông Lý Quang Diệu rộng đường thực thi các chính sách mà ông tin tưởng.

Nhưng điều gì cũng phải đến hồi kết

Nhưng mọi chuyện dường như đang dần thay đổi. Cột mốc rõ ràng nhất là từ kỳ bầu cử gần đây nhất vào năm 2011, khi PAP chỉ nhận được hơn 50% kết quả ủng hộ - con số tồi tệ nhất kể từ khi lập quốc. Dù vẫn nắm đến 81 trong số 87 ghế tại quốc hội nhưng kết quả này là hồi chuông báo động đối với PAP cho thấy người dân Singapore đang muốn thay đổi.

Trong khi thế hệ trước biết ơn sâu sắc ông Lý Quang Diệu vì đã thay đổi cuộc sống của họ, thay đổi vận mệnh đất nước thì thế hệ trẻ khi đã sẵn có mọi thứ trong tầm tay, học thức cao, tiếp xúc nhiều với các nền dân chủ theo kiểu phương Tây…, họ đã lên tiếng đòi sự thay đổi.

Chính ông Lý từng nói “không phải mọi điều tôi làm đều đúng”, và việc lớp trẻ Singapore đang khao khát thay đổi những chính sách của ông Lý phần nào cho thấy điều đó

Carlton Tan, một nhà báo thuộc thế hệ trẻ tại Singapore, viết: “Chúng tôi biết ơn ông vì nền kinh tế đã đi lên trong nhiều thập niên qua nhưng chúng tôi tự hỏi liệu có thực sự cần thiết để hy sinh sự tự do của chúng tôi hay không. Chúng tôi biết ơn vì sự ổn định và an ninh nhưng chúng tôi tự hỏi liệu chúng tôi có thể duy trì điều đó mà không có một xã hội dân sự hùng mạnh hay không”.

Giờ đây, người Singapore có thể tôn vinh ông Lý Quang Diệu của họ bằng cách đưa ra những câu hỏi gai góc, những quyết định khó khăn và hình dung về một Singapore khác biệt - đó là quan điểm của Tan và có lẽ cũng là tiếng nói của nhiều người trẻ hiện đại luôn khao khát sự thay đổi.

Sự ra đi của ông Lý Quang Diệu có thể sẽ mở đường một số thay đổi, nhưng mức độ của những thay đổi đó, giờ ta chưa thể rõ được.

Chính trị không đổi, kinh tế không đổi

Đâu đó, những tiếng nói dị biệt đã mạnh hơn, chẳng hạn phong trào Pink Dot - vốn đấu tranh cho quyền bình đẳng của cộng đồng đồng tính, song tính và chuyển giới - từng kêu gọi được đến 26.000 người trong một cuộc tuần hành lớn nhất trong lịch sử để chống lại sự phân biệt đối xử với cộng đồng này trong hiến pháp Singapore.

Nhưng trong bối cảnh PAP vẫn nắm đến 81/87 ghế tại quốc hội và còn lâu (hoặc không bao giờ) mới có đối thủ nào hất cẳng được bàn trụ này, có lẽ chẳng có sự thay đổi to lớn nào trong tương lai gần. Dòng họ Lý và các ông lớn trong PAP đã kiểm soát hết những cột trụ quan trọng trong nền kinh tế, xã hội Singapore, từ công ty viễn thông đến các trường đại học.

Ngay cả khi ông Lý Hiển Long (giữa) rời bộ máy chính quyền, Singapore chắc chắn vẫn sẽ đi theo “tư tưởng Lý Quang Diệu” một thời gian dài nữa

Về các chính sách kinh tế, người Singapore chẳng có lý gì và cũng chẳng cần phải chấp nhận rủi ro khi thay đổi chủ trương của ông Lý, bởi chúng vẫn đang phát huy mạnh mẽ hiệu quả.

Ngay cả khi con trai ông Lý Quang Diệu là thủ tướng đương chức Lý Hiển Long có thôi chức thì nền tảng Lý Quang Diệu vẫn còn đó. Mọi sự thay đổi sẽ là dần dần và không thể quá lớn, ít nhất là trong vài thập niên tới.

Một điều có thể xảy đến trong tương lai gần là các chính sách cứng rắn có thể dần được nới lỏng. Tuy vậy, chắc chắn tư tưởng Lý Quang Diệu, đường lối Lý Quang Diệu, dấu ấn Lý Quang Diệu vẫn đã, đang vang vọng và sẽ còn vang vọng rất xa khi ông vẫn đang ở đó, trong lòng người dân Singapore và giữa đất nước Singapore trù phú mà ông đã dày công gầy dựng.

Quang Phong ( Tổng hợp )