Nobel Vật lý vinh danh 'bí mật các vật chất lạ'
Sân khấu lễ trao giải Nobel. Ảnh: Getty
Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển hôm 4/10 công bố giải Nobel Vật lý 2016 thuộc về ba nhà khoa học người Anh đang làm việc tại Mỹ là David Thouless của Đại học Washington ở Seattle, Duncan Haldane của Đại học Princeton ở New Jersey và Michael Kosterlitz của Đại học Brown ở Providence.
Các nhà khoa học được vinh danh nhờ các phát hiện về lý thuyết quá trình chuyển hoá tô pô và các pha tô pô của vật chất (topological phase transitions and topological phases of matter).
Theo ABC News, hình học tô pô (topology) là một nhánh của toán học giải thích nguyên nhân điện dẫn suất bên trong các lớp mỏng thay đổi theo các bước số nguyên. Nó nghiên cứu đặc tính của các vật thể vẫn không thay đổi, được bảo toàn dù vật thể bị biến dạng. Do vậy, nó còn được gọi là "hình học của màng cao su", trở thành một trong những lĩnh vực quan trọng của toán học giai đoạn thập niên 1970.
Thông báo của Uỷ ban Nobel nói các nhà khoa học đã phát hiện ra bí mật của các “vật chất lạ...mở cánh cửa về thế giới mà vật chất có thể chuyển sang các trạng thái khác thường”.
“Họ đã dùng các phương pháp toán học cấp cao để nghiên cứu các trạng thái khác thường của vật chất, ví dụ như trạng thái siêu dẫn, siêu lỏng, hay các từ trường mỏng”.
Trái qua: Ba nhà khoa học David Thouless, Duncan Haldane và Michael Kosterlitz . Ảnh: Ủy ban Nobel.
Ứng dụng khoa học và điện tử
Theo Uỷ ban Nobel, các nghiên cứu này mở đường cho cuộc tìm kiếm các trạng thái mới và lạ của vật chất và họ hy vọng vào khả năng áp dụng của nghiên cứu cho các ứng dụng về khoa học và các thiết bị điện tử.
Đầu những năm 1970, Kosterlitz và Thouless lật ngược các lý thuyết trước đó cho rằng tình trạng siêu dẫn và siêu chất lỏng không thể xảy ra ở các lớp mỏng.
Họ chứng minh rằng siêu dẫn có thể xảy ra ở nhiệt độ thấp và đồng thời giải thích được cơ chế chuyển trạng thái mà khiến siêu dẫn biến mất ở nhiệt độ cao.
Tô pô là loại hình học nghiên cứu tính chất của các hình dạng và các mặt vẫn bất biến dưới tác dụng kéo giãn, bẻ cong, co nén, và xoắn. Không giống như những hình học khác, tô pô học không xét độ lớn của các chiều dài và các góc, nó là một môn hình học phi định lượng.
Nói cách khác, môn này chỉ nghiên cứu tính chất vị trí của các hình dạng và các mặt.
Ngạc nhiên về giải thưởng
Tại cuộc họp báo sau tuyên bố giải, giáo sư Haldane phát biểu qua điện thoại rằng: "Tôi, cũng như những người khác, vô cùng ngạc nhiên và hạnh phúc. Rất nhiều nghiên cứu mới dựa trên công trình nghiên cứu cơ bản này của chúng tôi đang diễn ra".
Giáo sư Haldane (sinh năm 1951) là nhà vật lý người Anh. Ông lần lượt nhận bằng thạc sĩ và tiến sĩ ở Anh, rồi sau đó chuyển sang làm việc tại các đại học Mỹ. Ông giảng dạy và nghiên cứu tại Đại học Princeton từ năm 1990 đến nay.
Giáo sư Kosterlitz vốn là con trai của nhà nghiên cứu về sinh hóa nổi tiếng. Ông cũng nhận bằng thạc sĩ và tiến sĩ ở Anh. Từ năm 1982, ông là giáo sư giảng dạy về vật lý tại Đại học Brown, một trong những đại học chất lượng hàng đầu ở Mỹ.
Ông Thouless (sinh năm 1934) là nhà nghiên cứu chuyên về vật lý các chất ngưng tụ. Trước khi nhận giải Nobel năm 2016, ông cũng từng nhận giải Wolf của Israel, được xem là giải thưởng danh giá thứ 2 của giới vật lý và hóa học sau giải Nobel.
Thouless tốt nghiệp tiến sĩ tại ĐH Cornell, dưới sự hướng dẫn của nhà vật lý Hans Bethe (giải Nobel năm 1967), sau đó lần lượt là giáo sư tại Đại học Birmingham (Anh) rồi Đại học Washington (Seattle) đến nay.
Thouless có nhiều đóng góp về lý thuyết hệ thống mở rộng của các nguyên tử, electron và các hạt nucleon. Ông cũng nghiên cứu và xuất bản các công trình về hiện tượng siêu dẫn và hạt nhân...
Nhà khoa học Thouless sẽ được một nửa của 8 triệu kronor Thuỵ Điển (937.000 USD), trong khi hai nhà khoa học còn lại chia đôi nửa phần thưởng còn lại.
Kể từ năm 1901 đến năm 2015, giải Nobel Vật lý đã được trao 109 lần cho 200 cá nhân. Người trẻ nhất nhận giải là Lawrence Bragg, 25 tuổi vào năm 1915 trong khi người lớn tuổi nhất được vinh danh là Raymond Davis Jr, 88 tuổi, vào năm 2002.
John Bardeen là nhà khoa học duy nhất 2 lần nhận giải Nobel Vật lý cho công trình nghiên cứu chất bán dẫn và siêu dẫn.
Năm ngoái, hai nhà khoa học Takaaki Kajita (Nhật Bản) và Arthur B. McDonald (Canada) được trao giải Nobel Vật lý cho công trình nghiên cứu chứng minh hạt neutrino có khối lượng. Phát hiện này làm thay đổi hiểu biết của nhân loại trong lĩnh vực nghiên cứu vũ trụ.
Hôm 3/10, mùa giải Nobel 2016 chính thức khởi động với giải Nobel Y sinh trao cho nhà khoa học Nhật Bản Yoshinori Ohsumi. Giáo sư của Viện Công nghệ Tokyo được vinh danh cho khám phá về cơ chế tự thực (tự ăn chính mình) và tái tạo của tế bào.
Những giải sẽ được công bố tiếp theo gồm Hóa học (ngày 5/10), Hòa bình (7/10) và Kinh tế (10/10). Ủy ban chưa định ngày để trao giải Nobel Văn chương.
Suckhoecuocsong.com.vn ( Theo Zing)
Các tin khác
-
Bộ GD&ĐT sửa đổi mốc thời gian quan trọng năm học 2019-2020, học sinh cần nắm rõ
Ảnh hưởng dịch Covid-19 nhiều trường trên cả nước đã cho học sinh nghỉ học nhằm tránh dịch bệnh lây lan. Do vậy kéo theo nhiều mốc thời gian quan trọng của năm học đã được Bộ GD&ĐT sửa đổi cho phù hợp với tình hình hiện nay. -
Lịch học học cả nước tiếp tục điều chỉnh do dịch Covid-19
Do tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, tính đến ngày 18/3/2020 trên cả nước ghi nhận có 68 ca nghiễm virus SARS-CoV-2. -
Dịch Covid-19, Bộ GD&ĐT tiếp tục điều chỉnh khung thời gian kết thúc năm học 2019-2020
Do ảnh hưởng bởi sự lây lan của dịch Covid-19 học sinh các khối lớp vẫn phải nghỉ học để bảo đảm an toàn. Ngày 13/3 Bộ GD&ĐT gửi công văn hỏa tốc tới chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về việc điều cỉnh khung kế hoạch thời gian năm học 2019-2020. -
Dịch Covid-19, 150 trường tư thục kêu cứu vì cạn kiệt tài chính, có nguy cơ phá sản
150 cơ sở giáo dục ngoài công lập (bao gồm các trường học từ mầm non đến phổ thông, đại học, các trung tâm ngoại ngữ…) đã có kiến nghị khẩn gửi tới Thủ tướng, các bộ, ban ngành về vấn đề hỗ trợ vượt qua khó khăn của dịch bệnh Covid-19, nếu không sẽ họ sẽ bị phá sản vì không cân đối được thu chi. -
Học sinh lưu ý những mốc thời gian kế hoạch năm học 2019-2020 đã điều chỉnh
Nhằm ngăn ngừa dịch Covid-19 lây lan trong cộng đồng, nhiều trường trên cả nước đã tiến hành phun khử trùng và cho học sinh nghỉ học kéo theo đó là kế hoạch năm học 2019-2020 cũng sẽ thay đổi so với mọi năm. -
Phòng học chiếu sáng đạt chuẩn phải đáp ứng tiêu chuẩn nào?
Cận thị học đường đang trở thành một vấn nạn đối với lứa học sinh, tỷ lệ cận thị học đường đang ngày một tăng cao làm ảnh hưởng đến học tập, vui chơi của con trẻ. -
Bài văn tả bố được cô giáo chấm 9,5 điểm gây sốt mạng xã hội
Một bài văn tả bố của học sinh lớp 7 khiến cho ai đọc cũng nghẹn ngào. Theo nội dung đăng tải, bài văn được cô giáo cho 9,5 điểm kèm với lời phê " bài viết biểu lộ những cảm xúc rất chân thành, em nên để bố đọc bài viết này như một lời cảm ơn cũng như bộc bạch những cảm xúc chân thành với bố". -
Bộ giáo dục quyết định giảm 33% tổng chỉ tiêu đào tạo sư phạm trên cả nước
Mới đây nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên Bộ giáo dục và Đào tạo đã ra quyết định giảm 33% tổng chỉ tiêu đào tào sư phạm trên cả nước. -
Phương pháp mới: Dùng người máy giúp học sinh ôn thi đại học
Thay vì phải đi tìm các địa điểm, lò luyện thi hoặc gia sư, người dân quốc gia đông nhất thế giới đã tìm ra giải pháp dùng người máy giúp học sinh ôn thi đại học. Kết quả hơn cả mong đợi. -
Top 10 ĐH đào tạo ngành khoa học máy tính tốt nhất thế giới
Theo Times Higher Education, bảng xếp hạng các trường đào tạo ngành Khoa học Máy tính tốt nhất thế giới năm 2018 dựa trên những phân tích về số bài báo được trích dẫn, thu nhập (từ chuyển giao kiến thức), triển vọng quốc tế, nghiên cứu, chất lượng giảng dạy (môi trường học tập).